#CoCięBOLI? Jak zmierzyć ból?
Według Międzynarodowego Stowarzyszenia Badania Bólu ból to „nieprzyjemne doznaniem zmysłowym i emocjonalnym związane z faktycznym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek”. Ból jest odczuciem subiektywnym. Każda osoba odczuwa ból w nieco inny sposób i ma na niego mniejszą lub większą tolerancję. Co więcej ta sama dolegliwość może powodować ból który w zależności od innych czynników (np. temperatura zewnętrzna, dzień cyklu menstruacyjnego, kondycja psychiczna) jedna i ta sama osoba będzie odczuła z różnym natężeniem.
Dla oceny bólu wykorzystuje się specjalne kwestionariusze lub skale. Celem zastosowania skali jest nie tylko określenie nasilenia bólu w danym czasie, ale również ocena skuteczności leczenia przeciwbólowego. Właściwa ocena bólu przez lekarza stanowi podstawę do wdrożenia dopasowanej pod pacjenta, odpowiedniej farmakoterapii i leczenia uzupełniającego. Ma to ogromne znaczenie zwłaszcza w leczeniu bólu przewlekłego, bólu pooperacyjnego oraz innych dolegliwości, do których wymagane jest opracowanie odpowiedniej strategii leczenia przeciwbólowego.
Opracowano wiele wiarygodnych i dobrze funkcjonujących metod opisywania siły bólu. Najpowszechniej stosowane są:
- Skala numeryczna oceny bólu NRS
- Skala wzrokowo-analogowa VAS
- Skala słowna VRS (Verbal Rating Scale)
Skala numeryczna oceny bólu NRS jest prostą metodą, polegającą na określeniu natężenia bólu w 11-stopniowej skali od 0 do 10. 0 to całkowity brak bólu, a 10 to najsilniejszy wyobrażalny ból, czasami mówi się, że to najgorszy ból, jakiego pacjent doznał w całym swoim życiu. Ze względu na dość dużą dokładność i powtarzalność skala numeryczna oceny bólu jest przydatna również w badaniach naukowych. Jest przeznaczona dla osób, które potrafią dość precyzyjnie określić, jak bardzo boli. Nie nadaje się dla dzieci poniżej 9 roku życia.
Skala wzrokowo-analogowa VAS ma graficzną postać linijki o długości 10 cm i podobnie, jak w skali numerycznej, pacjent wskazuje wartość od 0 do 10. Pacjent, poruszając suwakiem na podziałce, określa, w którym miejscu na skali się znajduje.
W niektórych modyfikacjach skali numerycznej lub skali wzrokowo-analogowej na początku znajduje się uśmiechnięta buźka na zielonym tle (brak bólu). Dalej kolor przechodzi przez żółty, aż do czerwonego, gdzie znajduje się smutna buźka określająca bardzo silny ból.
W przypadku skali słownej VRS pacjent dokonuje opisowej oceny natężenia bólu. Najczęściej stosowana jest skala 5-stopniowa: 0 – brak bólu, 1 – ból słaby, 2 – ból umiarkowany, 3 – ból silny, 4 – ból bardzo silny (nie do zniesienia)
Jak zmierzyć ból u dziecka?
Dzieciom bardzo jest opisać własne dolegliwości. Często nie znają cyfr i nie można wykorzystać u nich skali numerycznej. Do oceny dolegliwości bólowych najmłodszych pacjentów wykorzystuje się skalę Wonga-Bakera, opartą na czytaniu wyrazu twarzy przedstawionych na rysunkach. Dzieci wybierając rysunek buzi najlepiej odpowiadający ich emocjom określają siłę dolegliwości bólowych.
- Woroń, J.Dobrogowki, J.Wordliczek, J.Kleja. Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną. Medycyna po Dyplomie 2011(20); 8(185): 52-61
- Kocot-Kępska, K.Szułdrzyński. Skale oceny bólu. Dostęp on-line medycyna praktyczna
